Sıcak Dövme Kalıbı Nedir? – Yapısı, Malzemesi ve Uygulama Alanları
Sıcak dövme kalıpları, yüksek sıcaklıktaki metal kütüklerin şekillendirilmesinde kullanılan, yüksek dayanımlı ve ısıl dirençli özel kalıplardır. Bu yöntem, ağır sanayiden otomotive kadar birçok kritik parçanın üretiminde tercih edilir.
Bu yazıda sıcak dövme kalıplarının tanımını, kullanılan malzemeleri, tasarım ilkelerini ve üretim sürecine etkilerini inceliyoruz.
Sıcak Dövme Nedir?
Sıcak dövme, metalin yeniden kristalleşme sıcaklığının (genellikle 900–1250 °C) üzerine ısıtılarak basınç altında şekillendirilmesidir. Yüksek sıcaklıkta dövülen malzeme, daha kolay akar, iç gerilim azalır ve mekanik dayanımı artar.
Sıcak Dövme Kalıbı Nedir?
Sıcak dövme kalıpları, kızgın metalin şekillendirildiği, genellikle çelikten üretilen kalıp setleridir. Kalıp içi geometrisi, nihai parçanın şeklini verir.
Kalıp seti genellikle 2 ana parçadan oluşur:
-
Üst kalıp (erkek kalıp, hareketli)
-
Alt kalıp (dişi kalıp, sabit)
Bazı uygulamalarda yan iticiler, kızaklar ve yolluk sistemleri de bulunabilir.
Kalıp Malzemesi
Sıcak dövme kalıplarında kullanılan malzemeler, yüksek sıcaklığa, darbelere ve termal şoka karşı dirençli olmalıdır. En yaygın takım çelikleri:
| Çelik Türü | Norm (DIN/ISO) | Özellikler |
|---|---|---|
| H13 | 1.2344 | Yüksek sıcaklık direnci, çatlak dayanımı |
| H11 | 1.2343 | Düşük alaşımlı, iyi tokuluk |
| 1.2367 | X38CrMoV5-3 | Mükemmel termal yorulma direnci |
| ESR H13 | ESR 1.2344 | Daha homojen yapı, uzun kalıp ömrü |
Kalıplar genellikle ısıl işleme tabi tutulur: sertlik 46–52 HRC arası olmalıdır.
Sıcak Dövme Kalıbı Tasarımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
🔹 Kalıp geometrisi, malzemenin düzgün akışını sağlamalı
🔹 Köşe yarıçapları geniş olmalı (çatlama riskini azaltır)
🔹 Soğutma kanalları stratejik yerleştirilmelidir
🔹 Yüzey pürüzlülüğü düşük olmalı (Ra < 0.8 µm önerilir)
🔹 Yüzey sertleştirme işlemleri (nitrasyon, PVD kaplama) uygulanabilir
Kalıp Üretim Süreci
-
Çelik tedariki ve ön işleme
-
CNC kaba işleme
-
ISIYI DİKKATE ALARAK elektro erozyon, tel erozyon işlemleri
-
Isıl işlem (vakum + temperleme)
-
Taşlama, polisaj ve montaj
-
İlk deneme dövmesi / kalıp eşleme işlemi
Sıcak Dövme Kalıplarının Kullanıldığı Sektörler
✅ Otomotiv: Rot, aks, dişli, krank mili
✅ Savunma sanayi: Fişek, gövde, bomba kovanı
✅ El aletleri: Anahtar, pense, dövme matkap uçları
✅ Ağır sanayi: Demiryolu parçaları, bağlantı elemanları
✅ Tarım makineleri: Dövme şaft ve kol parçaları
Soğuk Dövme ve Sıcak Dövme Kalıpları Arasındaki Farklar
| Özellik | Sıcak Dövme Kalıbı | Soğuk Dövme Kalıbı |
|---|---|---|
| Çalışma sıcaklığı | 900–1250 °C | Oda sıcaklığı (~20–30 °C) |
| Kalıp ömrü | Daha kısa (ısı etkisi) | Daha uzun |
| Parça toleransı | Orta | Yüksek hassasiyet |
| Yüzey kalitesi | Düşük | Yüksek |
| Kalıp maliyeti | Daha yüksek | Daha düşük |
Teknikkanal Tavsiyesi
✅ Kalıplarınızda ESR (Elektro Cüruf Yeniden Ergitme) çelikleri tercih edin
✅ Kalıp yüzeyinde çatlaklar başlamadan PVD kaplama veya nitrasyon uygulayın
✅ Kalıp tasarımı yaparken sıcaklık dağılımını simülasyonla kontrol edin
✅ 5 eksenli işleme ile iç geometrilerdeki hassasiyet artar
✅ Parça hacmi ve darbe sayısına göre ön kalıp – son kalıp sistemi oluşturun
Bir Cevap Yazın